از سفال تا سرامیک‌های فضایی | مروری بر تاریخچه و ساختار کاشی و سرامیک
کاشی و سرامیک فقط یک محصول ساختمانی نیست؛ ریشه در فرهنگ، هنر و نوآوری دارد. از ظروف سفالی باستانی گرفته تا سرامیک‌های مقاوم در صنایع پیشرفته، این صنعت همواره در حال تحول بوده است. در این مقاله، با نگاهی ساده اما کاربردی، تاریخچه، ساختار، لعاب‌کاری و انواع محصولات سرامیکی را مرور می‌کنیم.
🏺 نگاهی به گذشته: تاریخچه کاشی و سرامیک
سفال‌گری نقطه آغاز دنیای سرامیک است. شواهد نشان می‌دهد که قدمت آن در ایران به بیش از 10٬000 سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. انسان‌ها با ساخت اولین کوره‌های پخت در حدود 6000 سال پیش، تحولی بزرگ در هنر سفال ایجاد کردند.
حدود 5000 سال پیش، اقوام بابل لعاب‌کاری را برای ضدآب و زیباتر کردن ظروف ابداع کردند و این تکنیک بعدها در ایران گسترش یافت. پس از ورود اسلام، کاشی‌سازی با معماری ایرانی در هم آمیخت و به یکی از هنرهای اصلی تزئینی تبدیل شد.
🧱 سرامیک چیست و از چه ساخته می‌شود؟
واژه سرامیک از یونانی “کراموس” به معنای گل پخته آمده است. سرامیک ترکیبی از خاک‌های معدنی مثل کائولن، فلدسپات و خاک رس است که پس از قالب‌گیری و پخت در دمای بالا، به ساختاری سخت، مقاوم و زیبا تبدیل می‌شود.
🔹 ویژگی‌ها:
- عایق حرارت و برق
- مقاوم در برابر فشار و مواد شیمیایی
- دوام و طول عمر بالا
🎨 لعاب‌کاری؛ زیبایی و مقاومت در یک لایه
لعاب‌کاری لایه‌ای از مواد معدنی سیلیسی است که در دمای بالا ذوب و به سطح کاشی می‌چسبد. این فرآیند باعث:
- مقاومت بیشتر در برابر رطوبت و مواد شیمیایی
- زیبایی و درخشندگی سطح
- قابلیت شست‌وشوی آسان
می‌شود.
🏭 از خاک تا کاشی؛ نگاهی به فرآیند تولید
فرآیند تولید صنعتی کاشی و سرامیک شامل مراحل زیر است:
- ترکیب مواد اولیه: خاک رس + سیلیس + فلدسپات
- شکل‌دهی و خشک‌سازی: در دو فاز با حذف رطوبت سطحی و عمقی
- پخت اولیه: در کوره تونلی یا رولری
- لعاب‌کاری و پخت دوم: برای تثبیت و افزایش کیفیت
🧩 انواع محصولات سرامیکی
سرامیک‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
🔸 سرامیک‌های سنتی:
- متخلخل: آجر، سفال، نسوزها
- متراکم: چینی، کاشی لعاب‌دار، کاشی استخری
🔸 سرامیک‌های پیشرفته:
- سرامیک‌های صنعتی (نیروگاه، هوافضا)
- سرامیک‌های الکترونیکی
- سرامیک‌های پزشکی و دندانی
✨ نتیجه نهایی
صنعت سرامیک، پیوندی میان هنر و فناوری است. از ظروف ساده سفالی تا کاربرد در سفینه‌های فضایی، سرامیک‌ها مسیر خیره‌کننده‌ای را طی کرده‌اند. این تحول نشان‌دهنده قدرت نوآوری در یکی از کهن‌ترین صنایع بشری است.
📌 برای آشنایی با آخرین تکنولوژی‌های صنعت کاشی، مقاله «۱۰ تحول نوآورانه در صنعت کاشی و سرامیک» را در سایت سرامیک البرز بخوانید.
🌐 www.ceramicalborz.com | ☎️ مشاوره و فروش: 09121129306
