روشهای نگهداری آب استخر

1-کلر زني:

استفاده از كلر و مشتقات آن بيش از ساير مواد مشابه در روند گندزدايي آب استخرها مورد استفاده قرار مي گيرد. اين مواد عبارت است از گاز كلرين، هيپوكلريت سديم، هيپوكلريت كلسيم يا قرص هاي تري كلروسيانوريك سديم. مقدار كلرين توصيه شده برابر 28 كيلوگرم در هفته است اما اين مقدار مي تواند بر حسب شمار شناگران و هزينه پيش بيني شده تغيير نمايد. مقدار ذكر شده براي استخرهاي سرپوشيده است، براي استخرهاي روباز، به علت متلاشي شدن كلرين به وسيله نور آفتاب، 5 تا 10 بار بيشتر كلرين لازم است. اما اگر كلر و ايزو سيانورات به كار برده شود، اثر نور خورشيد بر آن كمتر است و مقدار كلرين به كار برده شده كمتر خواهد بود.

ثابت شده است كه كلر مطلوبترين ماده ضدعفوني كننده آب استخر است. اين ماده كيفيتي دارد كه براي ضد عفوني ايده آل است. كلر به باكتريهاي موجود در آب استخر حمله نموده آنها را نابود مي كند و قادر است باقيمانده معلق لازم جهت مقابله با آلودگيهاي فردي شناگران را داخل استخر ايجاد نمايد.(ميزان اين باقيمانده بايد بين 3/0 تا ppm 5/0 بوده و از اين حدود تجاوز نكند. افزايش بيش از حد باقيمانده معلق كلر موجب افزوني خاصيت اسيدي آب گرديده، PH آن را پايين مي آورد و باعث تحريك اعضاء مخاطي بدن مي شود، مگر اين كه PH آب كنترل گردد.) مقدار كلر مورد نياز براي ابقاء باقيمانده معلق مطلوب در داخل استخر، بستگي به مقدار كلر لازم براي ضد عفوني كردن آب جبراني و آب و موقعيت استخر دارد(استخر سرپوشيده يا روباز). در زمان پيك بار استحمامي در استخر، مقدار مصرف كلر بيش از بار استحمامي متوسط است. چرا كه، ميزان باكتريها و مواد ارگانيك ورودي به آب، بيشتر است. چنانچه استخر در فضاي باز باشد، تجربه نشان داده است كه تابش نيرومند انوار خورشيد موجب هدر رفتن سريع كلر باقيمانده شده و استفاده از يك دستگاه كلرزني با ظرفبت بزرگتر را ايجاب مي نمايد. دستگاه هاي كلرزني عموماً بايد در استخرهاي سرپوشيده براي دراژ حداكثر ppm 2 و در استخرهاي روباز براي دزاژ حداكثرppm 4 ظرفيت داشته باشند. كلرزني معمولاً با استفاده از كلرين هاي گازي يا هيپوكلريت ها صورت مي گيرد. گرچه استعمال مستقيم گاز يا هيپوكلريت، ضد عفوني مورد لزوم را انجام مي دهد، اما روش مرجع اين است كه ابتدا كلر را در مقداري آب حل نموده وسپس محلول غليظ را به جريان اب استخر، از طربق وروديها فراهم مي آورد. لوله اي كه براي انتقال محلول كلر مورد استفاده قرار مي گيرد مي توانديك شلنگ لاستيكي كه بخوبي تقويت شده و يا لوله اي از جنس پلي وينيل كلرايد باشد. به لحاظ اينكه كلر بعنوان يك ماده ضدعفوني كننده امتحان خود را پس داده و مورد قبول قرار گرفته است، كارخانجات سازنده روشهاي اتوماتيكي را براي وارد كردن دزاژ مورد نيازجهت ابقائ ميزان دقيق باقيمانده كلر در آب استخر، ابداع كرده اند.

2- هيپوكلريت:

زنها دستگاههاي هيپوكلريت زني عموماً يك نوع پمپ دياگفرامي يا پيستوني كوچك مي باشند كه به راحتي نگهداري وبه سادگي تنظيم مي شوند. مقدار محلول را مي توان باجابجايي دياگفرام يا پيستون تنظيم نموده و و بدين ترتيب دزاژ دقيقي را به داخل آب استخر تزريق كرد. محلول هيپوكلريت را مي توان در استخرهايي كه روزانه به يك پاوند كلر نياز دارند، به گونه اي اقتصادي مورد استفاده قرار داد. گرچه از دستگاههاي هيپوكلريت زني براي ظرفيت هاي بيشتر نيز مي توان استفاده كرد، اما معمولاً توصيه مي گرددكه ظرفيتهاي زياد از گاز كلرزنها استفاده نمود. بيشتر محلولهاي مورد استفاده در چنين تأسيساتي تقريباً 1% هستند، بنابراين براي حصول دزاژ بهتر مي توان به راحتي درصد مذكور را افزايش داد. اين دستگاهها را مي توان در هر جايي نصب كرده وبه ساير تجهيزات مرتبط نمود، اما در مورد فاصله افقي بين آنها بايد دقت نمود چرا كه هر چه اين فاصله بيشتر باشد افت فشار افزونتر خواهد شد.

۳- كلر مايع:

چنانچه گاز كلر در داخل سيلندرهاي آهني سنگين تحت فشار قرار گيرد تبديل به مايع مي شود. معلوم شده است كه براي استخرهايي كه به بيش از يك پاوند در روز كلر نياز دارند، اين سيلندرها اقتصادي ترين شيوه تهيه كلر مي باشند. اما با وجودي كه خود سيلندرها هيچ خطري ندارند، نمي توان از خطرات كلر در حالت گازي چشم پوشيد. مطابق قوانين، لازم است در جايي كه قرار است از سيلندرهاي كلر استفاده شود، يك اتاق مجزاي كاملاً گازبندي شده براي تجهيزات كلرزني پيش بيني شود. اين اتاق بايد به نحو مناسبي تحويه شود تا گاز كلر نشت كرده در اثر شكستن سيلندر و يا انفجار، به خارج دفع گردد. همچنين بايد در جايي بيرون از اتاق، ماسكهاي گاز در دسترس باشند. علاوه بر اين جهت كاستن از خطرات احتمالي، بايد در اتاق از كليدهاي برق و لامپهاي ضدانفجار استفاده نمود. به لحاظ بالا بودن قابليت انحلال كلر در آب، اغلب توصيه مي شود كه بر فراز سيلندرها يك آبپاش اضطراري نصب گردد. اين آبپاش بايد داراي شيري در بيرون اتاق مذكور باشد تا در زمان نشت گاز كلر بتوان با بارش آب، گاز را جذب و به سيستم فاضلاب دفع نمود.

4- كلر ـ آمونياك:

به لحاظ شرايط متغير عملياتي، ممكن است استفاده تنها از كلر براي ابقاء ميزان مطلوب باقيمانده در داخل آب استخر، كافي نباشد. به عنوان مثال، يك نوسان سريع در بار ايتحمامي استخر نگهداري يك ميزان مطلوب باقيمانده كلر در داخل آب را دشوار مي سازد. از موجب طرفي چنانچه باقيمانده كلر تحت از ميزان ppm 6/0 تجاوز نمايد تحريك چشم مي شود ممكن است كه همان ppm 6/0 نيز با هجوم ناگهاني شناگران به داخل آب، سريعاً زايل شود. جهت تثبيت ميزان باقيمانده كلر تحت بار استحمامي متغير، افزودن محلول آمونياك به آب قبل از اضافه نمودن كلر، ممكن است نتيجه مطلوبي داشته باشد. از تركيب يون كلرـ آمونياك، يون كلرامين تشكيل مي شود كه يك ضدعفوني كننده مؤثر بوده و از پايداري بيشتري برخوردار است. آمونياك زني و آزمايش مربوطه به همان شيوه كلرزني صورت مي گيرد، اما در آزمايش ميزان باقي مانده مطلوب، بايد دقت نمود. آمونياك زياده از حد، مي تواند در اثر كنشهاي بيولوژيك، با اكسيژن تركيب شده و به نيترات تبديل شود كه به طور جدي صحت آزمايش اورتوتوليدين را تحت تأثير قرار مي دهد. كلر و كلرامين همچنين موجب فساد و تجزيه جلبكها مي شوند و از اين رو شمار دفعات تميز كردن ضروري كف استخر از جلبكها را كاهش مي دهند. حال بياييد به عنوان مثال، مقدار كلر مورد نياز استخري با گنجايش 120375 گالن و سه بار گردش كامل آب در شبانه روز را تعيين نماييم. وزن كل آب در گردش در طول يك روز برابر خواهد شد با :

چنانچه به 3/0 تا ppm 5/0 كلر باقيمانده در آب نياز داشته باشيم(از 4/0 استفاده مي كنيم):

آزمايشات: آب استخر بايد جهت تعيين ميزان كلر باقيمانده، از طريق آزمايش اورتوتوليدين و به منظور بررسي تغييرات مقدار كلر باقيمانده توسط يك دستگاه سنجش كه مقدار استاندارد كلر باقي مانده را با استاندارد مقايسه مي كند، مرتباً تحت آزمايش قرار گيرد(شكل (2-1) را ملاحظه كنيد). آزمايشي كه براي تعيين ميزان كلر، كلرامين و باريم باقيمانده در آب صورت مي گيرد يك آزمايش كلرومتريك استاندارد با استفاده از اورتوولين است. براي نيتراتها و همچنين عناصر تركيبي كه ممكن است در آب استخر موجود باشند نيز بايد حدود مجازي را منظور نمود.

5- بروم:

اين ماده به عنوان ضد عفوني كننده با موفقيت مورد استفاده قرار گرفته و داراي همان كيفيت كلر است، اما به ازاء يك باقي مانده معين، مقدار وزني مورد مصرف آن حدوداً دو برابر كلر در شرايط مشابه است. بروم، حتي به صورت مايع، از خاصيت خورندگي بالايي برخوردار بوده و گازهاي سنگيني آزاد مي كند كه كنترل آن ا دشوار مي سازد. برم زني از طريق تزريق محلول به خط گردش آب استخر و به صورت جوشان در آب استخر، انجام مي گيرد. با توجه به اين واقعيت كه در بسياري از استخرها از بروم استفاده نمي شود، كارخانجات سازنده هيچ نوع دستگاه برم زني اتوماتيك را نمي سازند. اين امر ايجاب مي كند كه جهت تهيه محلول بروم براي تزريق به خط گردش آب، از وسايل موقتي استفاده شود.

۶- اوزن:

اوزن گران ترين ماده براي گند زدايي استخر اوزن است . اگر سيستم گندزدايي را به يك دستگاه رطوبت زدايي مجهز نموده و هوا را دوباره به جريان بياندازيم ، هزينه زياد اوليه را به سرعت مي توان بازيابي نمود. با وجودي كه اوزن ماده مسموم كننده اي قويتر از كلر است ، به نظر مي رسد كه اشكالات دستگاه تنفسي و سوزش چشم ناشي از به كار گيري كلر ، در مورد اوزن كمتر باشد . شايد به اين دليل است كه به علت خطرناك تر بودن آن ،احتياط هاي بيشتري در گزينه و نصب دستگاه ها به عمل آمده است. استفاده از برومين و بيوسيد نيز براي گندزدايي متداول است. در اين روش براي نگهداشتن PH سيستم ( كه در اثر بكارگيري كلرين افزايش مي يابد) بين 2/7 و8 ، از كربنات كلسيم استفاده مي شود. اوزن براي اين كه مؤثر باشد بايد به نحو صحيحي مورد استفاده قرار گيرد و جهت حصول يك تصفيه كامل آب، بايد به مقدار كافي مصرف شود. يك مولكول اوزن به جاي دو اتم، از سه اتم اكسيژن تشكيل شده كه اين سبب ناپايداري شديد آن مي باشد. اين مولكول از طريق اكسيد كردن باكتريها به سمت ثبات ميل مي كند. اگر اكسيژن در داخل يك ظرف مخصوص مولد حرارت و در معرض هواي آزاد تحت شارژ الكتريكي قرار گيرد، ازن ناپايدار حاصل مي شود. هواي آزاد ابتدا بايد از بخار آب عاري گردد. چرا كه بخار آب با نيتروژن ضمن شارژ الكتريكي واكنش شيميايي صورت داده و توليد اسيد مي نمايد. پس از تهيه اوزن، آن را بصورت محلول در آورده و به داخل آب استخر تزريق مي كنند. ازن به دليل ناپايداري زياد، يك ميكروب كش بسيار مؤثر بوده و نگهداري يك باقيمانده ثابت از آن در داخل آب استخر، به هر شكل غير ممكن است. ازن هيچ بوي بدي نداشته و تحريك كنندگي آن نيز حداقل است.

۷- پرتو ماوراء بنفش:

استفاده از پرتو ماوراء بنفش به عنوان ضدعفوني كننده، مستلزم ساخت يك اتاقك مخصوص است كه آب تصفيه شده از آنجا به داخل استخر وارد شود. اين اتاقك در مسير لامپهاي ماوراء بنفش كه پرتوهاي مورد نياز براي ضد عفوني را ساطع مي كنند، قرار دارد. خواص ضد عفوني كننده اين پرتو در آب باقي نمي ماند و از اين رو تأثير آن محدود به اتاقك مذكور است. چنانچه آب گل آلود باشد، از شدت تأثير پرتو ماوراء بنفش كاسته شده و لذا خاصيت ضد عفوني كنندگي آن كاهش مي يابد. لامپهاي ماوراء بنفش گران بوده و به مراقبت زيادي نياز دارند بدون اين كه نسبت به كار و هزينه صرف شده، باقيمانده اي در آب بر جاي گذارند.